Wymuszone szerokie bicie

Dziś chciałbym przedstawić Wam kolejny ciekawy egzemplarz ze zbioru Gabinetu Monet i Medali Muzeum Narodowego w Warszawie: wybitą „szeroko” próbną dwuzłotówkę w mosiądzu z 1924 r. W katalogu Pana Janusza Parchimowicza znajdziecie ją pod sygn. P133k.  

Filmik znajdziecie na fanpage’u: TUTAJ.

Na pierwszy rzut oka – „zwykły” BROADSTRIKE (dla przypomnienia zachęcam do lektury wpisu: „Szerokie bicie”). Cóż więc poza prezentacją można jeszcze napisać o tej monecie? Moim zdaniem ciut więcej.

Wróćmy na moment do poprzedniego wpisu. Wspominałem tam, że brak pierścienia najczęściej nie oznacza jego fizycznego braku, a usterkę mechaniczną - krążek z jakiś względów nie znalazł się w otoczeniu ściany pierścienia, a samo bicie nastąpiło nad nim. Bohaterka niniejszego wpisu zdaje się to potwierdzać.

Przyglądając się powyższej monecie uwagę zwraca odmienny kształt, przypominający miseczkę. Portal error-ref.com taki rodzaj szerokiego bicia określa jako CUPPED BROADSTRIKE, jednocześnie wskazując, iż:

• zagięcie wertykalne powstaje najczęściej w kierunku stempla bijącego (ang. hammer die),
• jedną z przyczyn może być przyblokowany kołnierz (pierścień) nieco powyżej poziomu stempla przyjmującego (ang. anvil die).

Kolejnym elementem, na który warto zwrócić uwagę jest fazowanie trzeciej strony monety:

a także wygląd krawędzi strony z orłem – zarówno jej istnienie, jak i charakterystyczny wygląd, wskazujący na kontakt z kołnierzem:

Powyższe elementy, jak również wcześniej wspomniany miseczkowaty kształt to cechy charakterystyczne tzw. wymuszonego szerokiego bicia – FORCED BROADSTRIKE. W takim przypadku podczas bicia rozszerzający się krążek ociera się o przyblokowany kołnierz (nie w pełni wysunięty ponad poziom stempla przyjmującego), wciskając go w dół. Pozostawia to charakterystyczne fazowanie, a także pozostałości tego „ocierania” w postaci nagromadzonego na krawędzi materiału (patrz zdjęcie wyżej, strona z orłem). 

W porównaniu z Konstytucją, na bohaterce niniejszego wpisu dostrzeżemy także bardziej uwidocznione zamazanie elementów peryferyjnych (m.in. napisy) – charakterystyka, która towarzyszy szerokim biciom (w różnym stopniu). Zamazanie to wydaje się odzwierciedlać „uciekający” podczas bicia metal (pozbawiony ograniczenia krążek rozciąga się pod wpływem siły uderzenia).

W przypadku wymuszonych szerokich bić występuje zazwyczaj jeszcze jeden element – zamazane ząbkowanie, o ile oczywiście nastąpił kontakt krążka z karbowanym pierścieniem. W przypadku naszej bohaterki nie widać żadnych śladów karbowania, co może wskazywać na to, że przy jej biciu wykorzystano kołnierz gładki. To z kolei, jak również istotna różnica w wadze pomiędzy próbami w mosiądzu z rantem ząbkowanym (P133f, waga egzemplarzy z MNW: 8,72g, 8,36g, 8,52g) a bohaterką niniejszego wpisu (P133k, waga 9,58 g) może wskazywać na istnienie odmiany monet w mosiądzu wybitych z rantem gładkim…